دستگاه های عصبی مرکزی و محیطی

دستگاه عصبی را از دیدگاه کالبدشناختی (Anatomy) به دو بخش تقسیم کرده‌اند، که عبارت‌اند از:الف) دستگاه عصبی مرکزی (Central Nervous System - CNS): از مغز و نخاع تشکیل شده‌است.ب) دستگاه عصبی محیطی (Peripheral Nervous System - PNS): از ۱۲ جفت رشته‌های عصبی مغزی و ۳۱ جفت رشته‌های عصبی نخاع تشکیل شده‌است که مغز و نخاع را به سایر قسمت‌های بدن ارتباط می‌دهند.دستگاه عصبی محیطی شامل دو بخش اصلی حسی و حرکتی است. بخش حسی اطلاعات اندام‌های حس را به دستگاه عصبی مرکزی هدایت می‌کند (حس پیکری و حس احشایی)، و بخش حرکتی ارسال پیام عصبی را به اندام‌های حرکتی بر عهده دارد و خود شامل دو دستگاه مستقل می‌شود: دستگاه عصبی پیکری و دستگاه عصبی خودمختار.از دیدگاه کارکردی سامانهٔ عصبی را به دو بخش تقسیم می‌کنند:1-دستگاه عصبی پیکری: بخش ارادی سامانهٔ عصبی است و به ماهیچه‌های اسکلتی و همچنین ماهیچه زبان عصب‌دهی می‌کند. برخی از فعالیت‌ها در این دستگاه همچون انعکاس‌های نخاعی، غیرارادی‌اند.2-سامانه عصبی خودگردان یا خودمختار: همان‌طور که از نام آن مشخص است، سامانهٔ عصبی کاملاً غیرارادی است که بر اعمال اندام درونی بدن، غده‌ها و نظارت دارد همچنین بر فعالیت ماهیچه‌های اسکلتی بدن هم دخالت دارد شامل دو گروه رشته‌های عصبی سمپاتیک و رشته‌های عصبی پاراسمپاتیک می‌باشد که حالت پایدار بدن را حفظ می‌کنند.عمل این دو بخش به‌طور معمول برخلاف یک‌دیگر است. (معمولاً در دستگاه گوارش سمپاتیک نقش تحریکی و پاراسمپاتیک نقش مهاری دارند بجز فعالیت کبدی)